Λίγα λόγια για το Ρέθυμνο
Το Ρέθυμνο βρίσκεται στο βόρειο άκρο του νομού πλάι στη θάλασσα και είναι μια πόλη με πολλά πρόσωπα. Το Ρέθυμνο ή πάλαι ποτέ Ρίθυμνα, μαρτυρά σημεία ζωής από την Υστερομινωική ΙΙΙ περίοδο. Σήμερα, διατηρεί τα στοιχεία που της κληροδότησε η ίδια η ιστορία της από την αρχαιότητα μέχρι τώρα, διατηρώντας παράλληλα τον χαρακτήρα μιας σύγχρονης πόλης. Στο Ρέθυμο μπορείτε να φθάσετε ακτοπλοϊκώς από τον Πειραιά ή αεροπορικώς από την Αθήνα στα Χανιά και να διανύσετε στη συνέχεια 60 χλμ. οδικώς για Ρέθυμνο.
Δρομολόγια με τα ΚΤΕΛ εκτελούνται καθημερινά και σε τακτά χρονικά διαστήματα για όλη την Κρήτη και εξυπηρετεί πολύ ο βόρειος οδικός άξονας για γρήγορο και ευχάριστο ταξίδι.
Το Ρέθυμνο θα σας κερδίσει με τις ανέσεις μιας μεγαλούπολης και τη γοητεία μιας παλιάς πόλης.
Στην παλιά πόλη, στο τέλος της οδού Παλαιολόγου, βρίσκεται η ενετική Λότζια, ένα όμορφο κτίριο του 16ου αιώνα που σήμερα φιλοξενεί τη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Η Λότζια αποτέλεσε τον τόπο συγκέντρωσης των ευγενών τιμαριούχων όπου συζητούσαν διάφορα θέματα που τους αφορούσαν σχετικά με την οικονομία, το εμπόριο, την πολιτική κ.ά. Στον ίδιο τόπο έπαιζαν και τυχερά παιχνίδια, ενώ οι στοές χρησίμευαν για τη διακήρυξη των διαταγμάτων της πολιτείας από τους κήρυκες.
Το κτίριο δέχτηκε αργότερα την επιρροή των Τούρκων οι οποίοι το μετέτρεψαν -όπως το συνήθιζαν άλλωστε- σε τζαμί, χτίζοντας τα τόξα και αφήνοντας μια πόρτα μόνο ανοιχτή, ενώ δυτικά πρόσθεσαν τον απαραίτητο μιναρέ.
Αν διασχίσετε την οδό Βερνάρδου ως το τέλος της, νότια δηλαδή της πλατείας Πετυχάκη, θα οδηγηθείτε στο Νεραντζέ Τζαμί.
Το κτίριο αυτό λειτούργησε αρχικά ως βενετσιάνικη εκκλησία, αφιερωμένη στη Σάντα Μαρία και αργότερα (1657) μετατράπηκε από τους Τούρκους -όπως ήταν επόμενο- σε τόπο λατρείας της δικής του θρησκείας, σε τζαμί.
Κατά τη μετατροπή έγινε και η προσθήκη της στέγης με τους τρεις τρούλους και του πιο ψηλού μιναρέ σε ολόκληρο το Ρέθυμνο.
Αξίζει τον κόπο να ανηφορίσετε μέχρι τον λόφο του Παλαιόκαστρου και να περπατήσετε στη Φορτέτζα. Η Φορτέτζα αποτελεί το φρούριο μιας σειράς οχυρωματικών έργων που κατασκευάστηκαν κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας και η κατασκευή τους διήρκεσε επτά χρόνια (1573-1580 μ.Χ.) Η εξωτερική όψη των τειχών τα δείχνει χαμηλά αλλά πλατιά και με κλίση τέτοια που να εξοστρακίζονται τα εχθρικά βόλια.
Η κεντρική πύλη του φρουρίου είναι η ανατολική, από την οποία θα οδηγηθείτε μέσα από μια σκοτεινή στοά στα ενδότερα του κάστρου και ξανά στο φως. Το πρώτο κτίριο που θα συναντήσετε στα δεξιά σας είναι η αποθήκη του πυροβολικού που σήμερα λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος.
Λίγο μετά, στα αριστερά σας βρίσκεται ο προμαχώνας του Αγίου Ηλία και το μικρό Θέατρο αμφιθεατρικό και ημικυκλικό Ερωφίλη, το οποίο χρησιμοποιείται κατά τη θερινή περίοδο για πολιτιστικές εκδηλώσεις αναγεννησιακού χαρακτήρα. Ανάμεσά τους δεσπόζει το τέμενος του Σουλτάνου Ιμπραήμ και απέναντι από το τζαμί θα συναντήσετε τα ερείπια από κατοικία του Ρετούρη (Bενετός νομάρχης).
Πιο κάτω, στα δεξιά σας βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, χτισμένη στα τέλη του 19ου αιώνα και αν ακολουθήσετε το μονοπάτι θα δείτε τις ημιυπόγειες αποθήκες του βόρειου τείχους και παρακάτω στην αριστερή πλευρά θα δείτε την κατοικία των Συμβούλων που θυμίζει αρχιτεκτονικά αναγεννησιακά παλάτια. Περίπου πενήντα μέτρα παρακάτω συναντάτε την πυριτιδαποθήκη, ένα μικρό πέτρινο κτίριο, με πυραμιδοειδή σκεπή.
Στην ανατολική άκρη του κάστρου συναντάτε μια ρωσικής κατασκευής μικρή εκκλησία, των Αγίων Θεοδώρων, ένδειξη της παρουσίας ρωσικών στρατευμάτων κατά την περίοδο 1897-1909. Βαδίζοντας ανατολικά του τείχους ολοκληρώνεται η περιήγηση στο φρούριο.
Η πόλη Ρίθυμνα υπήρχε ήδη από την Yστερομινωική περίοδο ΙΙΙ, καθώς στον συνοικισμό Μασταμπά βρέθηκε το μινωικό νεκροταφείο της Αρχαίας Ρίθυμνας το 1947. Η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε ψηφιδωτά της ρωμαϊκής και βυζαντινής εποχής. Αλλά και κατά τον 3ο μ.Χ. αιώνα η πόλη φαίνεται να είχε αποκτήσει μεγάλη σπουδαιότητα αφού αναφέρεται ως κώμη από τον Κλαύδιο Αιμιλιανό.
Κατά την πρώτη βυζαντινή περίοδο η πόλη κατοικείτο αλλά οι σπουδαιότερες πόλεις ήταν η Λάππα και η Ελεύθερνα, ως έδρες των επισκοπών.
Κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας το Ρέθυμνο αρχίζει να γίνεται πολιτεία, με τους κατακτητές να αξιοποιούν τη γεωγραφική της θέση και να κατασκευάζουν το λιμάνι που σώζεται ως τις μέρες μας, το Μαντράκι. Το Ρέθυμνο έτυχε πολλών καταστροφών από πειρατές (1538), κουρσάρους (1567) που το λεηλάτησαν, το λήστεψαν και το παρέδωσαν στις φλόγες. Αργότερα, το 1590, μια σφοδρή πλημμύρα στάθηκε ολέθρια και πάλι για την πόλη.
Οι Τούρκοι κατέλαβαν την πόλη έπειτα από πολιορκία 22 ημερών τον Νοέμβριο του 1646. Κατά την περίοδο της Tουρκοκρατίας το Ρέθυμνο ακολούθησε την τύχη των άλλων πόλεων και ανέδειξε πολλούς μαρτυρικούς ήρωες στον αγώνα κατά του κατακτητή, η μνήμη των οποίων εορτάζεται.
Η περιοχή του νομού Ρεθύμνου ήταν ήδη κατοικημένη από τη Nεολιθική εποχή, ενώ υπήρχαν πολλοί οικισμοί κατά τη μινωική εποχή. Κατά τη βυζαντινή εποχή, το Ρέθυμνο ακολούθησε την τύχη της υπόλοιπης Κρήτης και δεν παρουσίασε καμία ιδιαίτερη ανάπτυξη, όμως κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας η περιοχή γνώρισε ακμή και έγινε το πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο του νησιού. Κατά την κρητική επανάσταση το 1866 γράφτηκε το έπος του Αρκαδίου όταν οι μαχητές του, λαϊκοί και καλόγεροι, τινάχτηκαν στον αέρα προκειμένου να μην παραδοθούν στους Τούρκους. Πολύ αργότερα, στη γερμανική κατοχή οι κάτοικοι του νομού προέβαλαν σθεναρή αντίσταση με αποτέλεσμα την καταστροφή από τα γερμανικά στρατεύματα πολλών χωριών της ευρύτερης περιοχής.